Մայիսի 13-14-ը Նիդերլանդների թագավորության Հաագա քաղաքում անցկացվեց «Զինված հակամարտությունների ժամանակ մշակութային արժեքների պատշպանության կոնվենցիա»-ի (Հաագա, 1954) 70-ամյակին նվիրված միջազգային համաժողով, որը կազմակերպել էին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն, Նիդերլանդների թագավորությունը, ինչպես նաև միջազգային տարբեր կազմակերպություններ։ Համաժողովին մասնկացում էին տասնյակ երկրների 100-ավոր պատվիրակներ, ժառանգության ուսումնասիրման ոլորտի տասնյակ կազմակերպություններ, փորձագետներ։Համաժողովին մասնակցում էր նաև հայաստանյան պատվիրակությունը՝ ի դեմս Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի տնօրեն Խաչիկ Հարությունյանի և ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության մշակութային ժառանգության վարչության մշակութային ժառանգության պահպանության և զարգացման բաժնի պետ Գառնիկ Մոմջյանի։Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնը 2021-2023 թթ․ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հետ հաջողությամբ և բարձր մակարդակով իրականացրած «Համաշխարհային ժառանգության կառավարումը Հայաստանում» ծրագրի շնորհիվ հարվեր էր ստացել համաժողովի գլխավոր դահլիճի հարակից սրահում…

Հուշահամալիրը գտնվում է «Հաղթանակ» զբոսայգում, կառուցվել է ի նշանավորումն ԽՍՀՄ-ի՝ Հայրենական մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի։ Բացվել է Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատման 30-ամյա տարեդարձի օրը1950 թ. նոյեմբերի 29-ին։ Պատվանդանի վրա տեղադրվել էր ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Սերգեյ Մերկուրովի հեղինակած Ի. Ստալինի 17 մ պղնձե կոփածո արձանը։ 1961 թ. Ստալինի արձանի ապամոնտաժումից հետո, 1967 թ. տեղադրվել է Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ, քանդակագործ Արա Հարությունյանի հեղինակած 22 մ պղնձե կոփածո «Մայր Հայաստան» արձանը, որի բնորդուհին հայ մանկավարժ Եվգենյա Մուրադյանն է (ծնվել է 1942 թ.)։ Արձանը մարմնավորում է անկոտրում ռազմական ոգու, հայրենիքի պահապան հրեշտակ հայ մոր հավաքական կերպարը։ Հուշարձանը նախագծվել է հայկական եռանավ բազիլիկ եկեղեցու կառուցվածքով,…

Հուշարձանը գտնվում է ՀՀ Գեղարքունիքի մարզում, Վարդենիս քաղաքի կենտրոնական հրապարակում (Քանդ.՝ Հովհ. Հովհաննիսյան, Ռ. Եկմալյան): Սրբատաշ բազալտից է։Համալիրի կենտրոնում վեր է խոյանում քառակող հուշասյունը, որի ճակատը մշակված է ուղղաձիգ ալիքներով: Հուշասյան աջ կողմում հուշապատն է, որի վրա պատկերված են զինվորի և վիրավոր մարդու, ինչպես նաև՝ սուր ու վահանի հարթաքանդակներ: Հուշապատը ներքևում լրացված է ծաղկագոտով և ծաղկաքանդակով: Հուշասյան ձախ կողմում՝ անհայտ զինվորի գերեզմանի մոտ, ծնկի եկած կնոջ ալյումինե արձանն է:Հուշապատի աջ կողմում փորագրված է՝ «Հավերժ փառք հայրենիքի համար զոհված մարտիկներին. 1941-1945 թթ.», իսկ հս ճակատին՝ «Հուշարձանը կառուցված է 1967 թ.՝ Հոկտեմբերյան սոցիալիստական հեղափոխության 50-ամյակին»:

Հուշահամալիրը նվիրված է Մեծ Եղեռնին, Ապարանի հերոսամարտին և Մեծ Հայրենականում զոհված մարտիկներին։Գտնվում է Արագածոտնի մարզում, Ապարան քաղաքից 1,5 կմ ամ, բլրի վրա, Ապարանից Սպիտակ տանող խճուղու ձախակողմյան եզրին:Հուշարձանը կառուցվել է ԽՍՀՄ ժողովրդական ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանի նախագծով, 1974-1979 թթ., նրա որդու՝ ճարտարապետ Արեգ Իսրայելյանի, քարագործ վարպետներ Հայկ Հովհաննիսյանի, Աղաբեկ Պապիկյանի և այլոց ջանքերով:Հուշահամալիրի դարձերեսին վիմագրված է. «ՀԱՎԵՐԺ ՓԱՌՔ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ՀԱՄԱՐ ԶՈՀՎԱԾ ՀԵՐՈՍՆԵՐԻՆ»: Հակառակ՝ աե կողմից, հուշարձանը եռախորան հորինվածք ունի՝ յուրաքանչյուրի առջև կանգնեցված հուշասյուններով: Առաջինի վրա վիմագրված է. «ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ ՆԱՀԱՏԱԿՆԵՐԻՆ», որի ներքևի մասում բուսական զարդամոտիվներով քանդակներ են, խոնարհված տերևներ և նրանցից մեկի վրա՝ գլուխը ցած խոնարհած աղավնի: Երկրորդ հուշասյան վրա, որ…