Քարակոթողը գտնվում է Վայոց ձորի մարզի Աղավնաձոր գյուղում, համանուն գետակի ափին, Ներքին Ուլգյուր գյուղատեղիից մոտ 1 կմ հս-ամ, «Բաքոյի արխաջ» (մակաղատեղի, փարախ) վայրում։Նախկինում եղել է վիշապաքար և 1309 թ. վերածվել է խաչքարի: Տեղահանված է:Հորինվածքի կենտրոնում հիմնախաչն է, իսկ խաչաթևերի միջակայքում առկա են մեկական փոքր խաչեր, որոնք նվիրված են ընտանիքի հանգուցյալ անդամներին: Առանձին փոքր, փորագիր խաչեր պատկերված են չորս անկյուններում և հիմնախաչի տակ:Չափերն են՝ 2,5×1,0×0,45 մ։Խաչքարի հորինվածքի մաս է կազմում ծավալուն (10 տող) արձանագրությունը. ԹՎ[ԻՆ] :ՉԾԸ: (1309), ԵՍ՝ ՃՈՒՏԻԿ, ՈՐԴԻ ՔՈՒՉ/ԱՔԻՆ, ԿԱՆԿՆԵՑԻ ԶԽԱՉ/Ս ԻՆՁ ԵՒ ԱՄՈՒՍՆՈՅ Ը/ՌԶՈՒՔԱՆԻՆ ԵՒ ԶԱՒԱԿ/ԱՅ ԻՄՈՅ ՍԱՐԳՍԻ ԵՒ / ԱՄՈՒՍՆՈՅ ԻՒՐՈՅ ԲԱ ՈՐՔ ԵՐԿՐՊԱԳ/ԵՔ ՅԻՇԵՑԷՔ Ի Ք(ՐԻՍՏՈ)Ս:…

Գտնվում է ՀՀ Արագածոտնի մարզի Ավան գյուղի Կարմիր սար (Տիրինկատար) հնավայրի կենտրոնական մասում, Արագած լեռան հարավային բարձունքներին։ Դրանք իրենց նախնական դիրքում չեն, ընկած են, և դարեր շարունակ ծածկված են եղել հողատիղմային լիցքով։Ընդհանուր 12 վիշապաքարեր են՝ 8-ը ցլակերպ, 4-ը ձկնակերպ։ Հիմնականում մոխրագույն բազալտից են, մեկը՝ կարմրադարչնագույն։Վիշապաքարերի համալիրը ՀՀ ԿԳՄՍ փորձագիտական հանձնաժողով է ներկայացվել 2023 թ․, ՊԺԳԿ գիտաշխատող Արմեն Ասատրյանի կողմից, և ստացել նորահայտի կարգավիճակ։

2024 թ․ փետրվարի 15-ի ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությանը կից գործող փորձագիտական հանձնաժողովի այս տարվա անդրանիկ նիստին Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի ներկայացրած նյութերի հիման վրա և մասնագիտական հանձնաժողովի որոշմամբ՝ նորահայտ հուշարձանի կարգավիճակ է ստացել թվով 8 հուշարձան։Նորահայտի կարգավիճակ ստացած հուշարձաններից է ՀՀ Արագածոտնի մարզի Օհանավան գյուղում գտնվող Հնձանը (XII դ.)։Հնձանը գտնվում է Հովհաննավանքից մոտ 150 մ հս, Քասախի եզրին։ Ենթադրաբար, Հովհանավանքի գավթի հվ եզրի՝ 1279 թ. արձանագրության մեջ հիշատակված հնձանն է։ Տարածքում առկա են տապանաքարի պահպանված հատված և խեցեղենի բազմաթիվ բեկորներ։Հնձանն ամբողջությամբ քարանձավի մեջ է, մուտքը՝ աե կողմից, (1.6×1.8 մ), բացվում է դեպի Քասախի կիրճ։ Ներսում անորոշ հատակագծով (գրեթե շրջանաձև) երկու փոքր…

2024 թ․ փետրվարի 15-ին ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությանը կից գործող փորձագիտական հանձնաժողովի անդրանիկ նիստին Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի ներկայացրած նյութերի հիման վրա և մասնագիտական հանձնաժողովի որոշմամբ՝ նորահայտ հուշարձանի կարգավիճակ է ստացել թվով 8 հուշարձան։Նորահայտի կարգավիճակ ստացած հուշարձաններից է ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Վարդաձոր գյուղում գտնվող Ժայռապատկերը (Ք.ա. 2-1֊ին հազ.)։Ըստ տեղում կատարված ուսումնասիրության՝ ժայռապատկերը գտնվում է մեկուսի կանգնած, ոչ բարձր ժայռաբեկորի հարթությունների վրա։ Մասամբ վնասված է։ Տարածքում աշխատող բանվորներից մեկը դիմային ուղղահայաց հարթության վրա հավերժության նշան է քանդակել և ելնդագրել է «Մերուժան Անդրեյանի անվան հուշաղբյուր» բառերը։ Որոշ հատվածներում պաշտպանիչ շերտը պոկված է, հավանաբար՝ այդ մասում ևս պատկերներ են եղել։Խորադիր, ակոսային եղանակով, ժայռից համեմատաբար…