2021 թ. աշնանը Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնը հնագիտական պեղումներ իրականացրեց ՀՀ Լոռու մարզի Սանահին վանական համալիրի հարավարևելյան հուշարձանախմբի տարածքում (արշ. ղեկավար` Արման Նալբանդյան): Պեղումները շարունակվեցին նաև 2022 թ․: Աշխատանքները հիմնականում ընթացան Զաքարյանների դամբարանի շրջակայքում: Մաքրվեցին, պեղվեցին և հետազոտվեցին կառույցի շուրջն ընկած տարածքը, ներսույթը և երկրորդ հարկը: Կառույցից հյուսիս՝ ճանապարհի հատվածում, բացվեցին սալատապաններ, պատվանդանների հիմքեր, օջախ-վառարան և այլն, իսկ Ս. Հակոբ և Ս. Հարություն եկեղեցիների միջև ձգվող ճանապարհի հատվածում՝ մի շարք հարթ և երկլանջ գագաթով տապանաքարեր, որոնցից երկուսը՝ արձանագիր: Գտածոներից ուշագրավ են 12-13-րդ դդ. թվագրվող կանաչ, շագանակագույն, փիրուզագույն երանգներով ջնարակապատ կղմինդրները և կարմրափայլ, կոկած մակերեսով նրբիրան անոթների բեկորները: Սանահնի՝ 2022 թվականի…

2022 թ. մայիսից հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում պեղումներ և հնագիտական հետազոտություններ կատարվեցին միջնադարյան Հայաստանի նշանավոր ամրոցներից մեկի՝ Լոռե բերդաքաղաքի տարածքում:Աշխատանքներն իրականացան ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության առանձին դրամաշնորհով, վերականգնման և բարեկարգման ծրագրի շրջանակներում Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի արշավախմբի կողմից (արշավախմբի ղեկավարԱրման Նալբանդյան, հնագետ Մհեր Խեչոյան, լաբորանտ` Սարգիս Բիսլամյան):Լայնածավալ աշխատանքների ընթացքում պեղվեցին պարսպին ներսից հարող մոտ 60 մ երկարությամբ տարածքը, պարսպապատի «գագաթը», Առաջին և Երկրորդ բաղնիքները, հետազոտվեցին եկեղեցին, մատուռ-դամբարանը, ինչպես նաև հետախուզական աշխատանքներ կատարվեցին ամրոցի ներքին տարածքում և պարիսպներից դուրս:Աշխատանքները տվեցին զգալի արդյունքներ ճարտարապետության տեսանկյունից, քանի որ բացված պատաշարերը, կառույցների հիմքերն ու հատակները, հայտնաբերված մանրամասները ոչ միայն կօգնեն չափագրման աշխատանքներին, այլև դրանք կարևոր են…

Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի և Հայաստանի պատմության թանգարանի համագործակցությամբ 2023 թ․ մայիսի 31-ին Հայաստանի պատմության թանգարանում բացվեց «Մոռացված թագավորություն․ Վերին Նավեր» խորագրով ժամանակավոր ցուցադրությունը։Ցուցադրությունում տեղ են գտել Վերին Նավերի վերնախավի դամբարաններում հայտնաբերված հոգևոր և աշխարհիկ իշխանության բազմաթիվ վկայություններ, այդ թվում՝ թանկարժեք մետաղներից և քարերից պերճանքի առարկաներ, իշխանության խորհրդանիշներ՝ զենքեր, կնիք, ձիասանձեր, դիմաքանդակներով մեդալիոններ և այլն: Շուրջ մեկ և կես հազարամյակ (Ք.ա. 23-7 դդ.) գործած Վերին Նավերի դամբարանադաշտում այսօր պահպանվել է շուրջ 500 դամբարան, որոնք ձևավորում են Հին Արևելքի ամենաընդարձակ դամբարանադաշտերից մեկը:

Դեկտեմբերի 16-ին Լոռի-Փամբակի երկրագիտական թանգարանում տեղի ունեցավ «Լոռվա պատմամշակութային ժառանգությունը» խորագրով ցուցադրության բացումը։ Ցուցադրությանը ներկայացված հնագիտական առարկաների մեծ մասը 2022 թ․ վերականգնվել և ամրակայվել է Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի հնագիտական գտածոների վերականգնման բաժնում ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության տրամադրած դրամաշնորհի շրջանակներում։ Նույն դրամաշնորհով ձեռք են բերվել նաև ցուցադրության համար անհրաժեշտ բոլոր ցուցափեղկերը։Նոր ցուցադրության մեջ տեղ գտել նաև Վանաձոր քաղաքի տարբեր հատվածներում 2021 թ․ Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի իրականացրած փրկարարական պեղումներից (հնագետ՝ Մելինե Սիմոնյան) հայտնաբերված և կենտրոնում վերականգնված մոտ մեկ տասնյակ անոթներ, որոնք այդպիսով հանձնվել են թանգարանին։ Նույն օրը թանգարանին են հանձնվել նաև 2021-2022 թթ․ Սանահին վանական համալիրի տարածքում գիտահետազոտական կենտրոնի հնագիտական արշավախմբի…